17/9/17

Γιατί συσφίγγονται οι σχέσεις μεταξύ Κίνας και Τουρκίας;

Του Roie Yellinek
Μετάφραση: Στέργιος Σεβαστιάν
Ο όγκος των συναλλαγών μεταξύ Κίνας και Τουρκίας αυξήθηκε σημαντικά κατά την πρώτη δεκαετία του αιώνα. Η σχέση των χωρών ενισχύεται περαιτέρω, αντικατοπτρίζοντας το ενδιαφέρον της Τουρκίας για συμμετοχή στο ΒRI και τις προσπάθειες της κινεζικής ηγεσίας με τη μειονότητα των Ουιγούρων. Κρίνοντας από τις πρόσφατες δηλώσεις, φαίνεται ότι η σχέση θα διατηρηθεί, καθώς καμία πλευρά δεν έχει βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις σε αυτή τη συμμαχία.
Οι σχέσεις μεταξύ Κίνας και Τουρκίας είχαν πάντα τα σκαμπανεβάσματα τους. Όταν απέκτησαν διπλωματικές σχέσεις το 1971, δεν κατέβαλαν καμία προσπάθεια να εγκαθιδρύσουν μια βαθύτερη σχέση. Την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, οι σχέσεις βελτιώθηκαν και υπήρξε ακόμη και η έναρξη περιορισμένης στρατιωτικής συνεργασίας.
Στα πρώτα δεκαπέντε χρόνια του τρέχοντος αιώνα, ο όγκος των συναλλαγών μεταξύ των χωρών αυξήθηκε σημαντικά, από 1 δισεκατομμύριο δολάρια το 2000, σε περίπου 30 δισεκατομμύρια δολάρια το 2015. Οι χώρες αντιμετωπίζουν τώρα μια περαιτέρω ενίσχυση των σχέσεων, αντανακλώντας το ενδιαφέρον της Τουρκίας για συμμετοχή στο BRI (Belt & Road Initiative) και τους αγώνες της κινεζικής ηγεσίας με την μειονότητα των Ουιγούρων.
Στις 3 Αυγούστου 2017, οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, Mevlüt Çavuşoğlu και Wang Yi, συναντήθηκαν στο Πεκίνο για να συζητήσουν τις σχέσεις. Στο τέλος της συνάντησης, ο Τούρκος υπουργός δήλωσε ότι η τουρκική κυβέρνηση θα απέχει από τη δημοσίευση οτιδήποτε μπορεί να ερμηνευτεί ως αντι-Κινέζικο στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, υποστηρίζοντας ότι η ασφάλεια της Κίνας βασίζεται στην Τουρκία. Το συγκεκριμένο θέμα που συζητήθηκε ήταν άρθρα εφημερίδων, σχετικά με τον πληθυσμό των Ουιγούρων της Κίνας.
Η δήλωση αυτή έγινε μόλις ένα χρόνο μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του Τούρκου Προέδρου. Από τότε, οι τουρκικές αρχές έχουν κλείσει περίπου 150 μέσα ενημέρωσης και περίπου 160 δημοσιογράφοι έχουν φυλακιστεί. Αυτές οι απειλές για την τουρκική ελευθερία του Τύπου έγιναν με σαφή σκοπό να προσεγγίσουν τους Κινέζους, και με αυτό το σκεπτικό, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι πρόθυμος να αλλάξει εντελώς τη στάση του απέναντι στους Ουιγούρους.
Οι Ουιγούροι είναι μια εθνοτικά τουρκική ισλαμική-σουνιτική μειονότητα που ζει στην περιοχή του Xinjiang στη βορειοδυτική Κίνα. Αυτή η μειονότητα βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με την κεντρική κυβέρνηση του Πεκίνου, για το αίτημά της για ένα ξεχωριστό και ανεξάρτητο κράτος. Εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες Ουιγούροι έφυγαν από την Ξιντζιανγκ για την Τουρκία, μια χώρα που πολλοί από αυτοί θεωρούν φιλική λόγω των κοινών θρησκευτικών και πολιτιστικών τους θεμελίων.
Το καθεστώς του Πεκίνου προειδοποίησε επανειλημμένα ότι ορισμένοι από αυτούς τους πρόσφυγες, οι ακριβείς αριθμοί των οποίων είναι άγνωστοι, είναι μέλη ιρακινών και συριακών τρομοκρατικών οργανώσεων, που ενδέχεται να επιστρέψουν στην Κίνα για να εκτελέσουν τρομοκρατικές ενέργειες. Οι Κινέζοι υποστηρίζουν ότι η μειωμένη έκθεση του φαινομένου στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμησή του.
Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε στο παρελθόν ότι «οι Ουιγούροι αντιπροσωπεύουν τον πρωτότυπο αρχαίο πολιτισμό της Τουρκίας», έχει δει τον εαυτό του ως προστάτη του και έχει επιτεθεί επανειλημμένα στο κινεζικό καθεστώς για τον τρόπο αντιμετώπισής του. Το 2009, για παράδειγμα, ο Ερντογάν δήλωσε, απαντώντας σε βίαιες ταραχές στην περιοχή του Xinjiang ότι τα γεγονότα ήταν γενοκτονία, και κάλεσε την κινεζική κυβέρνηση να μην είναι απλώς παρευρισκόμενος.
Ωστόσο, κατά το παρελθόν έτος, ο Erdoğan άλλαξε τόνο. Ξεκίνησε τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των πλευρών, η κορυφή της οποίας ήταν η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών και η τουρκική δήλωση περί ασφάλειας της Κίνας που συνδέεται με την Τουρκία.
Η αλλαγή της στάσης του Ερντογάν απέναντι στην Κίνα εν γένει και ειδικότερα στους Ουιγούρους, μπορεί να βλάψει το θρησκευτικο-εθνικιστικό κίνημα στην Τουρκία, το οποίο περιλαμβάνει την κύρια βάση υποστήριξής του. Παραμένει να δούμε αν ο Τούρκος πρόεδρος θα προσπαθήσει να παίξει και με τις δύο πλευρές - η μία προς την Κίνα και η άλλη προς τους δικούς του υποστηρικτές.
Ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι η γεωγραφική θέση της Τουρκίας, μια ηπειρωτική σύνδεση μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, είναι εξαιρετικά σημαντική για το ΒRI και, κατά συνέπεια, θα μπορούσε να οδηγήσει σε στενότερη συνεργασία της Τουρκίας με την Κίνα και, ως εκ τούτου, σε μεγαλύτερη δύναμη για τον ίδιο. Αυτός ακριβώς ο υπολογισμός τον έκανε να κοιτά το μέλλον, παρά το παρελθόν, όσον αφορά τους Ουιγούρους.
Επιπλέον, η αποτυχία των ΗΠΑ να επιλύσουν τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και η υποχώρησή τους στο Ιράν σχετικά με την πυρηνική συμφωνία, έχουν μειώσει σημαντικά το ενδιαφέρον της Τουρκίας να αποτελέσει μέρος του μπλοκ των χωρών που παραδοσιακά καθοδηγούνται από τις ΗΠΑ. Η επανειλημμένη αποτυχία της Άγκυρας να γίνει δεκτή από την ΕΕ, ώθησε την τουρκική ηγεσία να καταλάβει ότι η Τουρκία απλώς δεν ανήκει στην ομάδα χωρών που συνήθως αναφέρονται ως "δυτικά", δηλ. χώρες με δυτικές αξίες.
Το γεγονός ότι όλο και περισσότερο περιεχόμενο εμποδίζεται από το κινεζικό διαδίκτυο και το ότι η χρήση δικτύων VPN που επιτρέπουν την παράκαμψη των διαδικτυακών ασπίδων  θα απαγορευτεί σύντομα, αποδεικνύει την πραγματικότητα ότι η κινεζική ηγεσία δεν έχει κανένα πρόβλημα να περιορίζει την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης. Ο Ερντογάν, ένα συγγενικό πνεύμα σε αυτό το θέμα, έχει επιλέξει να αγνοήσει οποιαδήποτε κριτική από τους Τούρκους που βλέπουν τους Ουιγούρους ως αδελφούς - μια απόφαση που ήταν σαφώς συντονισμένη με τις κινεζικές αρχές. Σε αντάλλαγμα, η Κίνα μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην οικονομική ευημερία της Τουρκίας.
Καθώς το τουρκικό καθεστώς είναι ήδη απασχολημένο περιορίζοντας την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε μεγάλη προσπάθεια για να κερδίσει την έγκριση της Κίνας. Ο χρόνος θα δείξει εάν η σχέση Τουρκίας-Κίνας θα είναι βιώσιμη και εάν η βάση στήριξης του Ερντογάν θα του επιτρέψει να απολαύσει τους καρπούς της σύσφιγξης των σχέσεων με την Κίνα, με αντάλλαγμα την μειονότητα των Ουιγούρων. Πρόσφατες δηλώσεις υποδηλώνουν ότι η συμμαχία μπορεί να διατηρηθεί, καθώς καμία πλευρά δεν έχει πολλές βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.